De Prehistorie
1758, De eerste reisagent
Richard Cox (1718-1803) werd tot (reis)agent aangesteld bij de Foot Guards in India. Het Brits-Indische leger belastte hem op zelfstandige basis met de bemiddeling van al het niet-militair vervoer en logies van het regiment en later voor tal van andere legereenheden. Hij overleed in Londen als een welvarend burger. Na een fusie met de Kings Bank in 1922 heette het reisbureau voortaan Cox and Kings Travel. Later werden de bankactiviteiten afgestoten. In 2019 ging het bedrijf failliet en werd het handelsfonds verworven door Abercrombie & Kent die in 2024 de Indiase vestigingen verkocht aan een investeringsfonds in Singapore Wilson & Hughes.
1822, De eerste Britse Reisagent
Een zekere Robert Smart, scheepsagent in Bristol verzorgde scheepspassages én hotelreservaties.
1840, Treinreizen
Sir Rowland Hill (1795-1879) van de Brighton Railway Company, organiseerde de eerste toeristische treinreis. Het was dezelfde persoon die als postmaster-general (ministerie van posterijen) de eerste postzegels liet drukken.
1840, Eerste Amerikaanse Reisagent
Stichting van Lansing Steamship & Travel Bureau in Albany (New York).
1840, Barnardo Abreu - Eerste Portugese Reisagent
teBarnardo Abreu sticht in Porto een reisbureau dat tot op vandaag in handen is van dezelfde familie.
1841, 5 juli, reisorganisatie
Thomas Cook organiseerde de historische ééndagstrip per trein van Leicester naar Loughborough (22 mijl) voor 570 passagiers tegen de prijs van 1 shilling. Hij kreeg 5 % commissie van de spoorwegmaatschappij.
Thomas Cook
Het bedrijf dat zich tot 2019 wereldwijd profileerde onder de benaming Thomas Cook had niets te maken met de oorspronkelijke Thomas Cook & Son. Het betrof het vroegere Neckermann (C & N) die haar benaming had gewijzigd.
Thomas Cook (Melbourne 1808 – Leicester 1892) was een merkwaardig man. De lagere school verliet hij op zijn tiende jaar om houtbewerker te worden en in 1828 bracht hij het tot predikant en leider van een anti-alcoholbeweging. Het was als secretaris van de South Midland Temporance Association dat hij met de Midland Counties Railway Company de historische trip naar Loughborough organiseerde. Zijn enige zoon, John Mason (1834-1899) volgde hem op.
Thomas Cook & Son domineerde zowel de Britse als de wereldreismarkt tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Deze prestigieuze reisorganisatie moest echter in het Verenigd Koninkrijk haar eersterangs rol afstaan aan Thomson Holidays en op wereldvlak aan American Express en Wagon-Lits. De terugval was te wijten aan de nationalisatie van het Cook imperium na de IIde Wereldoorlog. De privatisering in 1972 (zie nota 1) kon de teruggang niet verhelpen.
In 1992 verkocht de Midland Bank haar belang aan de Westdeutsche Landesbank (toen de voornaamste aandeelhouder van TUI) en in 1995 nam de WLB de totaliteit van de aandelen over. Aangezien WLB/TUI ondertussen ook Thomson Holidays had verworven, moesten zij zich, conform de regels van de Britse mededingingsautoriteiten, ontdoen van hun andere Britse belangen.
Begin 2001 nam de C&N Groep Thomas Cook & Son over en enkele maanden later voerde men de naam Thomas Cook voor de ganse groep in. Het betrof een gigantische operatie. C&N betaalde 890 miljoen € voor een bedrijf met 1.800 verkooppunten, 5 touroperators (JMC, Thomas Cook Holidays, Neilson, Club 18-30 en Time Off), 20.000 medewerkers, een omzet van 1,9 miljard £ en een winst van 35 miljoen £.
In 2019 kwam er, na een lange doodstrijd, te wijten het aan wanbeheer door de opeenvolgende CEO’s, een droevig einde aan het concern.
1842, Thomas Cook - programma
Thomas Cook lanceerde een jaarprogramma met route beschrijvingen en adviezen over herbergen voor reizen naar Nottingham, Derby en Birmingham. Het ging alleen om advies, geen reservatie. Het is niet duidelijk wanneer Cook reservaties maakte en daarvoor een vergoeding opstreek.
1842, Eerste Duitse reisagent
Röminger in Stuttgart noemde zich Emigratiebureau maar was eigenlijk een reisbureau. Het bestaat nog steeds maar als onderdeel van TUI.
1845, Thomas Cook - treinreizen
Uitgifte van treinbiljetten geldig op verschillende spoorweglijnen.
1846, Thomas Cook – begeleide reis
Eerste reis (350 deelnemers), begeleid door een daartoe speciaal opgeleide gids (bestemming Schotland).
1850, Eerste Noorse reisagent
Thomas Bennett (1814-1898) bediende bij het Britse consulaat in Oslo, opende een kantoor voor individuele reizigers. Bennett Reizen bestaat overigens nog altijd als onderdeel van American Express.
1851, Thomas Cook - brochure
Publicatie van The Excursionist een reistijdschrift, uitgegeven ter gelegenheid van de wereldtentoonstelling in Londen.
1855, Thomas Cook - begeleide groepsreizen
Cook organiseerde ter gelegenheid van de wereldtentoonstellling in Parijs de Grand circular tour of the continent met Antwerpen, Brussel, Waterloo, Keulen, de Rijn, Mainz, Frankfurt, Heidelberg, Baden-Baden en Parijs.
1863, zomer, Thomas Cook - Zwitserland
TC organiseerde de eerste begeleide groepsreis naar Zwitserland, met als voornaamste aantrekkingspunt, de ontdekking van de Alpen.
1864, december, wintersport
Johannes Badrutt (1819-1889) ontving in zijn pensionnetje in St. Moritz de eerste (Britse) wintersportgasten. Later, en tot op vandaag, werd het een vijfsterren hotel.
1865, Thomas Cook - kantoor
TC opende een (groot) kantoor, toegankelijk voor het publiek, in de krantenstraat Fleet Street.
1866, Thomas Cook – Verenigde Staten
TC organiseerde de eerste reis naar de V.S. (55 pax.), begeleid door zijn zoon, John Mason Cook (1834-1899).
1867, Thomas Cook - kruisvaart
TC organiseerde zijn eerste kruisvaart. Deze had plaats op de Middellandse Zee met de Quaker City en vervoerde 60 passagiers waaronder de schrijver Mark Twain (1835-1910) die er de stof vond voor zijn boek The innocents abroad.
1867, Thomas Cook - voucher
TC introduceerde de voucher, het belangrijkste document van de reisindustrie. Een waardebon waarbij de uitgever (het reisbureau) zich garant stelt voor de betaling van de er op vermelde diensten, te leveren door derden (hotels).
1867, Thomas Cook – Egypte
Ter gelegenheid van de opening van het Suezkanaal voerde Cook de eerste Egyptereis uit.
1869, Eerste Zweedse reisagent
In Stockholm werd het Nordisk Reisebureau geopend.
1871, Scheepvaart
Antoine Plate (1845-1927) en Otto Reuchlin (1842-1924) stichtten in Rotterdam de vennootschap Plate & Reuchlin & Co die op 18 april 1973 werd omgedoopt in de Nederlandsche-Amerikaanse Stoomboot Maatschappij, handeldrijvend onder de naam Holland Amerika Lijn. In 1989 werd het bedrijf overgenomen door Carnaval.
1872, Derde Brits reisbureau
Het studentenreisbureau Polytechnic Touring Association, gesticht in 1872, fuseerde in 1962 met Lunn Travel en opereerde sedert 1972 onder de naam Lunn Poly als onderdeel van de TUI/Thomson groep.
1872, Thomas Cook – reis rond de wereld
TC bracht de eerste reis rond de wereld op de markt. Een gezelschap van tien personen deed er 222 dagen over en betaalde 200 £ (het jaarsalaris van een arbeider). Recent onderzoek heeft uitgewezen dat het boek van Jules Verne, De reis rond de wereld in 80 dagen, op deze gebeurtenis geïnspireerd is.
1873, Eerste Franse reisbureau
Het eerste Franse reisbureau, Alphonse Lubin, opende in Lyon.
1874, Thomas Cook – reischeque
Introductie van de circular note (reischeque) naar het voorbeeld van een gelijksoortig document, gelanceerd door Robert Herries van de London Banking Exchange Company uit 1772, later overgenomen en nog verbeterd door American Express.
1876, Wetgeving België
Eerste reiswetgeving in België: wet op het vervoer van landverhuizers (opgeheven op 3 mei 1999!).
1876, Eerste Nederlandse reisbureau
Jacques Lissone (1840-1907) startte zijn reisbureau in Amsterdam. Dit kantoor fusioneerde in 1928 met het in 1890 opgerichte Lindeman Reizen, en werd in 1974 opgenomen in de Holland International groep (thans TUI).
1876, Wagon-Lits
De bankierszoon Georges Nagelmaekers (1845-1909) voegde een reisafdeling toe aan zijn, in 1872 opgerichte Compagnie Internationale des Wagon-Lits. Het huidige Carlson-Wagonlits wordt sedert september 2025 gecontroleerd door American Express.
1878, Eerste Italiaanse reisbureau
Massimiliano Chiari opende zijn reisbureau in Milaan.
1878, Thomas Cook
TC bracht 75.000 passagiers naar de wereldtentoonstelling van Parijs. Hetzelfde jaar volbracht TC een krachttoer: reizen naar Mekka.
1887, Amerikaanse toeristen
Walter T. Brownell richtte een reisbureau op en organiseert voor 10 klanten de eerste reis naar Europa, met als hoofdbestemming Zwitserland. Dit reisbureau is nog actief in Birmingham (Alabama).
1888, Verenigde Staten - Ask Mister Foster
Ask Mister Foster opende in St. Augustine (Florida) haar eerste kantoor. Dit bedrijf wordt beschouwd als de eerste Amerikaanse keten en werd vooral bekend omdat haar eigenaar, Ward G. Foster (1860-1940), oorspronkelijk een handelaar in souvenirs, als eerste, een uitgesproken voorkeur had voor vrouwelijk personeel. Het reisbureau wordt in de jaren tachtig overgenomen door Carlson Travel.
1891, 22 januari, Kruisvaart
Vertrek van de eerste commerciële kruisvaart naar de Middellandse Zee met de SS Augusta Victoria van de Hamburg Amerika Lijn. Dit was een project van een kaderlid en een vroegere reisagent van Joodse afkomst, Albert Ballin (1857-1918) die later algemeen directeur van de rederij werd. Het eerste echte cruiseschip dat alleen voor deze doeleinden werd gebouwd was echter de Prinzessin Victoria Luise die in 1900 in de vaart kwam.
1892, Bedevaarten
De paters Assumptionisten stichtten in Parijs een reisorganisatie die bedevaarten inrichtte naar Lourdes en andere oorden onder de naam Bedevaarten van O.L.V. des Heils. De hoofdbestemming werd het Heilig Land. Deze reizen duurden zes tot zeven weken en werden ten dele uitgevoerd met hun eigen schip, de Stella Maris. Dit schip werd tijdens de Iste wereldoorlog getorpedeerd voor de haven van Beirut.
Het Belgische ICTAM (Itinerea Christiana Terra Aere Mari) was de directe opvolger van deze organisatie. De paters bleven een kleine aandeelhouder. Het was de West-Vlaming Joris Vyncke, uitbater van een Brussels autocarbedrijf, die via zijn echtgenote Clementine Huberty, die verwant was aan een assumptionist, die gaandeweg de reisorganisatie van de paters, samen met zijn zoon, Guido (°Tielt 1947, master geschiedenis) overnam. In 2012 droeg Guido Vyncke het bestuur over aan zijn zoons Pieter (°1974) en Joris (°1976) maar in januari 2021 zetten zij de reisbureau-activiteiten stop.
1895, 24 maar, Touring Club
De generaalszoon en journalist Gaston Berlaen (1863-1936) richtte Touring Club de Belgique op, oorspronkelijk een toeristische vereniging voor fietsers. Hij bleef voorzitter tot 1900.
1899, Thomas Cook
Frank (1862-1931), Ernest (1865-1955) en Thomas Cook (1867-1914) namen na de dood van John Mason Cook (1834-1899) de leiding van het bedrijf over. In 1928 verkochten Frank en Ernest het bedrijf aan Wagonlits.
1907, Zwitserland
Stichting van Kuoni door Alfred Kuoni (1874-1943) dat tot in het begin van de XXIste eeuw de leidende reisonderneming van Zwitserland was. In 2013 werd het bedrijf ontbonden en werden alle buitenlandse filialen verkocht en nam de Duitse groep Rewe de kernactiviteiten over.
1908, juni, Toerisme
Oprichting in Parijs van de eerste grensoverschrijdende toerisme-organisatie: de Franco-Hispano-Portugese Federation of Tourist Associations.
1908, 18 juni, Toerisme
Oprichting van de eerste Belgische dienst voor toerisme, Ligue Belge de Propagande pour attirer les visiteurs étrangers.
1912, Japan
Stichting van Japan Travel Bureau. Thans (waarschijnlijk) het grootste reisbureau (reisbemiddeling én –organisatie) ter wereld.
1913, Duitsland
Stichting van de eerste nationale beroepsvereniging voor reisbureaus: Zentral-Verband der Reisebüros.
1917, Duitsland
Stichting van, wat later één der grootste Duitse reisbureaus zou worden: het Deutsches Reisebüro (DER).
1919, Luchtvaart
De Deutsche Luftrederei startte met de lijn Berlijn-Weimar, de eerste regelmatige luchtlijn in Europa.
1919, Luchtvaart
In Den Haag werd de International Air Traffic Association, de voorloper van IATA, opgericht.
1919, Reisbureaus
Stichting van de Federation International des Agences de Voyages. Deze organisatie zou in 1966 opgaan in de UFTAA (Universal Federation of Travel Agents Associations).
1919, Hotels
Conrad Hilton (1887-1979), de zoon van Noorse immigranten, kocht zijn eerste hotel in Cisco (Texas).
1919, 15 januari, Luchtvaart
Georges Nelis (1886-1929), officier en piloot publiceerde een studie: L’expansion Belge par l’aviation. Dit vormde de aanleiding om het Syndicat National de l’Etude du Transport Aérien (SNETA) op te richten, de voorganger van SABENA. Op 11 november 1919 volgde de stichting van een vennootschap met een kapitaal van 765.000 Fr.
1921, UPAV
Stichting van de Union Professionelle des Agences de Voyages. In 1989 vormde UPAV zich om van unitair Belgische tot een regionaal Franstalige beroepsvereniging.
1922, autocar toerisme
Oostendenaar Charles Ramoudt (1890-1959), stichter van het latere Ramoudt Tours, bouwde een Cadillac-leger-vrachtwagen om tot een zogenaamde taxi-bus met 16 plaatsen en organiseerde dagreizen naar de slagvelden van de Iste wereldoorlog voor Belgen, Fransen en Britten.
1922, 29 januari, VTB
Stichting van de v.z.w. Vlaamsche Toeristenbond in voortzetting van een in 1914, door Hippoliet Meert (1865 -1924) opgerichte gelijknamige vereniging. Voorzitter werd Edouard Leonard (1890-1981) (zie nota 2) die het jaar daarop werd opgevolgd door Berten Pil (1892-1940) (zie nota 3).
VTB Reizen was eerst een afdeling, later een aparte vennootschap die tot 1999 afhing van de Vlaamse toeristen- en automobilisten organisatie VTB-VAB. De reisafdeling startte haar activiteiten in 1930 en kende haar grootste bloei onder voorzitter Jozef Van Overstraeten (1896-1986) en algemeen directeur Karel De Meulemeester (°1933). Zij raakte in verval na het aantreden van Dirk Renard (1939-2022) en het plots overlijden van voorzitter Robert Orlent (1913-1984).
Beleidsfouten onder de opvolger van Orlent, Armand Lams (1927-2021) verplichtten enkele Vlaamse bedrijven om ter hulp te snellen. De dienst werd voortaan uitgemaakt door bestuurders, aangesteld door Gevaert en de Boerenbond (zie nota 1922.4) via de CEO, Henri Meiresonne (°1947). Prof. Dr. Eric Suy (1933-2020) werd voorzitter, vooral om zijn prestige en bepaald niet olm zijn zakelijk inzicht. Hij was dan ook niet in staat om weerwerk te bieden aan diegenen die af wilden van de reisafdeling.
1923, 23 mei, Sabena
Stichting van de Société Anonyme Belge d’Exploitation de la Navigation Aérienne (Sabena). Deze nieuwe luchtvaart-maatschappij, met een kapitaal van 6 miljoen Belgische frank (150.000 €) en 33 personeelsleden, nam de 17 vliegtuigen van SNETA over. Georges Nélis (1986-1929), die ondertussen ook nog de vliegtuigfabriek Sabca had opgericht, werd de eerste algemene directeur. Het hoofdkwartier van de maatschappij kwam op het vroegere militaire vliegveld van Haren.
1924, Reisverzekeringen
De Europese Reis- en Bagageverzekering introduceerde als eerste in België de reisverzekering. De bagageverzekering-maatschappij die later de naam “De Europeesche” zou aannemen, werd in 1907 opgericht in Budapest door Max von Engel (1857-1933). Onder impuls van de hoofdaandeelhouder, Münchener Rück, verhuisde de exploitatiezetel later naar Berlijn. Na de IIde wereldoorlog werd de groep gesplitst in een Duitse en een Zwitserse tak (National Suisse) die, behalve de naam, echter niets gemeen hadden. In 2015 stopte National Suisse haar activiteiten in België.
1924, Toerisme
Stichting van het Office National Belge du Tourisme, later opgevolgd door de Conseil Supérieur du Tourisme.
1925, Toerisme
Stichting in Den Haag van de International Union of Official Tourist Publicity Organisations een voorloper van het NWTO.
1926, Luchtvaart
Ontstaan van Lufthansa door de fusie van Deutscher Aero Lloyd en Junkers Luftverkehr.
1926, 23 juni, NMBS
Oprichting van de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen die met een contract van 75 jaar, de exploitatie van het spoorwegnet van de Belgische Staat overnam. In het begin verleende de Staat concessies aan privé maatschappijen die zij later terugkocht om onder te brengen in de administratie van de spoorwegen. Als begrotingsmaatregel werd, na de beurscrash van 1929, de NMBS geprivatiseerd maar na de IIde wereldoorlog kocht de staat alle aandelen terug. Van toen af aan werd het een overheidsbedrijf (1991: autonoom) waar de politiek primeert op het rendement met een gigantische schuldenlast voor gevolg.
1927, Wirtz
John Wirtz (1852-1910) voegde een afdeling reizen toe aan zijn wisselkantoor, dat al in 1922 optrad als agent voor Sneta-Sabena. De familie Wirtz was sedert 1886 actief in het Antwerpse zakenleven. Emile Wirtz (1896-1970), zoon van de stichters (John en echtgenote Stephanie Schiltz), was één der belangrijkste reisagenten van België. Christophe Wirtz (1927-2014), die sedert 1952 actief in het bedrijf was, had interesse voor touroperating en stichtte later Sunsnacks
1927, Pam Vermeulen
De Nederlander Petrus Antonius Maria (PAM) Vermeulen (1901-1984) stichtte zijn reisbureau en autocarbedrijf. Meer dan 30 jaar (met een onderbreking tijdens de IIde wereldoorlog) was PAM Vermeulen de marktleider inzake ééndags- en schoolreizen. Toen in de jaren zestig de grotere autocartouroperators (Generalcar, Carov, Succestours, Europabus, Omnium Tours, Flamingo Tours, e.a.) hun klassiekers (Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Italië, Frankrijk en later de pendelreizen naar Spanje) uitbouwden, bleef PAM Vermeulen low profile op de achtergrond. PAM Vermeulen bleef als enige klassieke autocar touroperator over. Dit was de verdienste van de oudste zoon van de stichter, Rudy (1941-2006).
Wegens gebrek aan een opvolger verkocht hij in 2003 het bedrijf aan het Verzekeringskantoor Van Dessel die in 2009 het handelsfonds doorverkocht aan Intertravel Corporation (failliet in 2015). De vennootschap Pam Vermeulen n.v. bestaat nog steeds.
1928, VTB
Prof. Dr. Constant (Stan) Leurs (1893-1973, ingenieur architect en dr. in de kunstgeschiedenis) werd voorzitter.
1928, Sabena
Kolonel Jules Sneyers (+1932) volgde Georges Nelis (1886-1929) op als algemeen directeur van Sabena. Hij cumuleerde deze functie met deze van directeur van Sabca en Sneta. Zijn arrogantie was spreekwoordelijk. Op een luchtvaartcongres in 1925 sprak hij de genodigden als volgt toe: «en souhaitant que cette aéronautique civile devienne aussi grosse et aussi prospère que celui qui a le plaisir de vous parler».
1928, Autobus
Stichting van de FBAA (Federatie van Belgische Autocar- en Autobusondernemingen) die, behalve in een korte periode in de jaren tachtig, een monopolie bezat als vertegenwoordiger van de sector personenvervoer over de weg. De voornaamste problemen waren de tegenstellingen tussen exploitanten van lijndiensten en bedrijven die meer op toerisme waren gericht en tussen grote en kleine bedrijven. Sleutelfiguur was tussen 1968 en 2015 de Vlaamse Brusselaar, Paul Laeremans (°1946) die na een lange strijd zijn tegenstrever van de Vlaamse vleugel (BAAV), Luc Glorieux (°1942), isoleerde door hem een functie binnen de FBAA aan te bieden.
Op 20 september 1928 werd echter in café “De Nieuwe Karpel” in Menen een gelijksoortige Vlaamse vereniging opgericht. Het is niet duidelijk of deze los stond van de FBAA of er een afdeling van vormde. Stichters waren: Arthur Casteleyn (Oostrozebeke), Bernard Deceuninck (1894-1972), Maurice Parmentier (Menen) Paul Van Coillie (Beveren), Marcel Vanhove (Meulebeke), Gaston Verleyen, Ingelmunster, later voorzitter).
1929, De Blauwe Vogel
Het reisbureau en autobusbedrijf De Blauwe Vogel werd opgericht door Véron-Leopold Carlier (1873-1955) die in 1903 de eerste autobus in België op de weg had gebracht. Zijn zoon Jean-Philippe (1905-1994) bracht het bedrijf tot grote bloei. Zijn kleinzoon, Willy Paul (1940-2021) en achterkleinzoon Trudo (°1972) zetten de familietraditie verder, maar dan wel zonder autobussen.
1929, 3 november, Reisbureau Ern. Claes
In het eerste nummer van de krant “Het Nieuwsblad” was de enige advertentie die op de eerste pagina voorkomt, van een reisbureau: Ern. Claes, Korte Gasthuisstraat 21, Antwerpen. Er zijn geen verdere gegevens bekend.
1930, Hotels
Albert Steigenberger (1889-1958), een Beierse textielondernemer kocht het Hotel Europaïsches Hof in Baden-Baden. Zijn zoon Egon (1926-1985) bouwde een prestigieuze hotelketen uit, die door zijn weduwe, Anne-Marie (°1928) in 2009 werd verkocht aan de Egyptische toerisme-ondernemer (Travco) en TUI-aandeelhouder, Hamed el Chiaty (°1953), ook eigenaar van de City Hotels.
1931, Belgisch toerisme
De vorige Belgische toerisme organisatie (zie 1924) werd vervangen door de Office Belgo-Luxembourgeois du Tourisme.
1932, Huybrechts Reizen
Theo Huybrechts (1907-1955) stichtte een reisbureau dat lang het tweede belangrijkste van Antwerpen bleef. De familie Huybrechts werd betrokken bij vrijwel alle initiatieven die in de Belgische reisbureausector werden ondernomen.
1932, juni, Luchtvaart - India
Ratnja Tata stichtte in Bombay Tata Aviation Services die in 1946 Air India werd. Twee jaar later nam de overheid 50 % van de aandelen maar in 1953 werd de maatschappij genationaliseerd. In 2021 nam de familie Tata het bedrijf opnieuw over.
1932, 5 juni, Reisbureaus
Kapitein Carl Florman (1886-1963) topman van Farman Airlines organiseerde, ter gelegenheid van de introductie van een nieuw toestel op de lijn Parijs-Malmö, de eerste studiereis voor reisagenten. Deelnemers waren: de Noor Edgar Bennett (Bennett Reisen), de Amerikaan Dobson (American Express) en zijn Franse adjunct, de Fransen Colicaud (Canadian Pacific), Rouquerol (Wagonslits) en Brattheau (Thomas Cook) en de Braziliaan Georges Ithier (+1943, Exprinter). Aan de volgende studiereis (12/06/1932) nam de Belg Florimond Volckaert (1898-1968) voor rekening van Wagonslits deel.
1932, augustus, Sabena
Tony Orta (1888-1950) volgde Jules Sneyers (+1932) op als algemeen directeur van Sabena. Luitenant-generaal op rust, Baron Leon Greindl (1867-1944) wordt voorzitter van de raad van bestuur.
1933, 28 april, Lourdes reisautocar -
De eerste Lourdes-reis per autocar werd georganiseerd door Gaston Verleyen.
1934, april, Skal Club
De Skal Club, een internationale vriendenkring voor professionelen uit de reiswereld, werd opgericht in Parijs door Florimond Volckaert. (1898-1968), die de eerste voorzitter werd. Florimond was de zoon van de politicus (senator, 1920-1939) en reisagent Vincent Volckaert (1872-1939) die vanaf 1922 in Brussel Voyages Vincent uitbaatte.
Van 1926 tot 1934 werkte Florimond Volckaert voor Wagonslits in Parijs en van 1934 tot 1956 was hij vertegenwoordiger van Sabena in dezelfde stad en tot zijn pensionering (1963) directeur van de Union Aeromarine des Transports in Zurich. Andere stichters waren: Georges Ithier-Lavergneau (1897-gefusilieerd 1942), vertegenwoordiger van KLM in Parijs – Pierre Soulié, werkzaam bij Farman Airlines – Jules Mohr (1893-Buchenwald 1944), Hugo Kraft (1891-1976), Zweed, reisagent in Parijs en directeur van de Zweedse Dienst voor toerisme in deze stad.
1934, april, Duitsland
Dr. Tiggis Reisen organiseerde de eerste Mallorca-reis (trein/boot).
1935, oktober, Zwitserland
De Zwitserse Dienst voor toerisme opende een kantoor in Brussel.
1937, Brugge
Albert Van Renterghem (1915-1983) richtte het oudste, nog bestaande, reisbureau in Brugge op.
1939, 26 januari, Toerisme
Oprichting van het Belgisch (nationale) Commissariaat-Generaal voor Toerisme, het zou slechts na 1946 operationeel worden.
1945, IATA
Stichting van de International Air Transport Association (IATA), de monopolistische internationale beroepsvereniging van luchtvaartmaatschappijen. De stichtingsvergadering ging door in het hotel Nacional in Havana (Cuba).
1945, januari, Sabena
Gilbert Périer (1902-1968) (zie nota 5) werd afgevaardigde-beheerder. Onder zijn beleid verhuisde men naar het, tijdens de oorlog door de Duitsers aangelegde, vliegveld van Melsbroek.
1946, Haulot, commissaris-generaal
Arthur Haulot werd de (Belgische) commissaris-generaal voor toerisme. Hij bleef dit tot aan zijn pensionering in 1978.
Arthur Haulot
Arthur (later baron) Haulot werd geboren in Angleur op 15 november 1913 als zoon van de meubelmaker en syndicalist Emile (1882-1959) en Jeanne Ransy (1884-1964). In 1927 werd hij lid van de jeugdbeweging de Rode Valken. Vanaf 1936 kreeg Haulot steeds meer bekendheid als geëngageerde linkse journalist bij het toenmalige N.I.R. (thans RTBF). In deze functie betoonde hij zijn interesse voor het sociaal toerisme en werd in 1937 secretaris van een commissie die de wetgeving inzake het betaald verlof moest begeleiden, later werd hij directeur van het Nationaal Bureau voor Arbeidsvakanties en in 1939 stapte hij over naar het nieuw opgerichte Commissariaat-Generaal voor toerisme.
Nadat de toenmalige commissaris-generaal, Jan Albert Gooris (1899-1984), beter bekend als Marnix Gijsen, in 1940 verkoos om de oorlog veilig in New York door te brengen (waar hij later consul-generaal voor België werd) verving Haulot hem in België. Vanaf mei 1940 engageerde Haulot zich in het verzet. Hij richtte Le Clandestin en L’Espoir, twee clandestiene kranten op maar werd op 27 december 1941 door de Gestapo opgepakt. Bijna vier jaar verbleef hij, eerst in Mauthausen, later in Dachau, maar overleefde deze verschrikking. Terug in België werd hij, op eigen verzoek, verslaggever van Le Peuple op het proces van Nürenberg en publiceerde een aantal opmerkelijke artikels.
Als commissaris-generaal werd hij één van de grote figuren van het Belgisch, zelfs mondiaal, toerisme. Hij lag onder meer aan de basis van de ontwikkeling van het sociaal toerisme in Europa en van vrijwel elke wet die het toerisme aanbelangde.
Op politiek vlak was zijn invloed bij de Parti Socialiste, ondanks zijn hoge leeftijd, opmerkelijk. Hij overleed op 24 mei 2005.
Als slachtoffer van het nazisme cultiveerde hij een afkeer van alles wat ook maar een beetje naar rechts en naar nationalisme zweemde, maar was daarbij selectief. Het Waals nationalisme tolereerde hij maar voor het Vlaamse had hij alleen maar misprijzen. Hij kende de VVR maar verplaatste zich naar de andere kant van de zaal wanneer hij iemand van deze vereniging de hand zou moeten drukken. Zijn afkeer voor de VVR ging echter niet zo ver dat hij afwezig bleef op recepties waar de VVR ook uitgenodigd was.
Hij weigerde nooit een buitenlandse invitatie, zelfs al moest hij op het vliegtuig naast de voorzitter van de VVR plaatsnemen. Hij begreep Nederlands maar heeft het, bij mijn weten, nooit gesproken, laat staan geschreven.
1946, Toerisme
Stichting in Parijs van de International Union of Official Travel Organisations (UOTO), in 1974 vervangen door de NWTO.
1946, Avis
Warren E. Avis (1915-2007) stichtte op de luchthaven van Detroit een autoverhuurbedrijfje. Hij verkocht het in 1954 aan een investeringsgroep maar bleef nog vele jaren CEO.
1946, 30 juli, Sobelair
Stichting van Sobelair door de gewezen oorlogsvlieger, John Mahieu. In oktober werd de eerste opdracht uitgevoerd. Met een boeing C-47 werden bloemen vervoerd van Nice naar Brussel. In 1949 werd, onder politieke druk, de hoofdaandeelhouder (CMB) verplicht haar aandelen aan Sabena te verkopen. (zie nota 6)
1947, BBL Travel
De Bank van Brussel richtte (het latere) BBL Travel op. Eerste directeur werd een zekere Giamon, die werd opgevolgd door Jean Moulin en in 1978 op zijn beurt vervangen door Jean Becq (1937-2024). Tot 1999 betrof het geen aparte vennootschap maar een afdeling van de Bank van Brussel (later Bank Brussel Lambert), zodat zowel omzet als winstcijfers oncontroleerbaar waren.
De branchevermenging en de ondeontologische politiek (verkoop via niet-vergunde bankfilialen en kortingen) van deze bank werd door de echte reisbureaus en de toenmalige unitaire beroepsvereniging (UPAV/BBR) niet gewaardeerd. Er waren dan ook grote spanningen tussen deze bank en de sector..
Na de overname van BBL door het Nederlandse ING werd de reisbureau-activiteit geleidelijk afgestoten. De business travel ging in 1997 gedeeltelijk en in 2002 volledig naar American Express en de leisure werd ondergebracht bij een, in februari 1999 opgerichte vennootschap, in een partnership met de Zweedse Ticket Groep (zie nota 6). Begin 2002 trok deze groep zich terug en droeg haar aandelen over aan een Luxemburgse holding die eveneens door de ING groep werd gecontroleerd. Deze stootte BBL Travel in februari 2003 volledig af door de verkoop van het handelsfonds aan Wagonslits.
Op deze wijze werden mijn voorspellingen dat er ooit een einde zou komen aan de BBL Travel activiteiten, bewaarheid.
Inderdaad, een reisbureau die de kostenstructuur van een bankinstelling moet dragen is op termijn niet leefbaar. Enkel de uitgekookte strategie van directeur Jean Becq die de hogere directieleden van de bank omkocht met gratis first class tickets en studiereizen, heeft het overlevingsproces verlengd.
1948, 5 mei, Alitalia
Stichting van de privé maatschappij Alitalia die in 1957 werd genationaliseerd. Op 29 augustus 2008 ging Alitalia na een lange doodstrijd, failliet. Haar activiteiten werden verdergezet door CIA, die dezelfde benaming aannam. In oktober 2021 ging CIA ook failliet en werd vervangen door ITA (59 % overheid, 41 % Lufthansa).
1948, juli, Sabena
Gaston Claeys (1900-1981) (zie nota 7) werd afgevaardigde-bestuurder van Sabena. Hij werd bijgestaan door de een beetje geheimzinnige Willem Deswarte 1906-1987) (zie nota 8) die directeur-generaal werd.
1949, WATA
Oprichting van de World Association of Travel Agents, een internationaal samenwerkingsverband van onafhankelijke reis-bureaus met zetel in Genève vooral gericht op incoming.
1950, Europabus
De Federatie van Europese Spoorwegen richtte het Europabus-autocarnet op.
1950, Kredietkaarten
Oprichting van de eerste kredietkaartmaatschappij: Diners Club.
1950, Duitsland
22 reisbureaus stichtten het Deutsches Reisebüro Verband (DRV). Eerste voorzitter werd R.B. Käppler.
1950, 27 april, Club Mediterranée
Oprichting van de Club, toen een nieuw concept (zie nota 9) dat tot op heden met succes standhoudt en waar vooral de animatie en de sfeer primeert. Stichter was de Antwerpse diamantair en bekend waterpolospeler (zie nota 10) van Joodse origine Gerard Blitz (1912-1990) die als rechtsvorm de v.z.w koos. In 1954 werd de organisatie omgevormd tot een commerciële vennootschap. Dit gebeurde met steun van de bankier Edmond de Rothschild (1926-1997, de bank is nog steeds een kleine aandeelhouder) door de Fransman van Algerijns-Joodse origine, Gilbert Trigano (1920-2001) (zie nota 11). Het dagelijks bestuur werd vanaf 1993 waargenomen door zijn zoon Serge (°1948). In 1997 werden de Trigano’s door de Agnelli holding, toen de grootste aandeelhouder, buiten spel gezet en kwam de leiding in handen van Philippe Bourguignon (°1948, ex Euro Disney). In december 2002 moest hij plaats maken voor Henri Giscard d’Estaing (°1956), zoon van de voormalige Franse president. In juli 2025 ontstonden meningsverschillen tussen de Chinese hoofdaandeelhouder (Fosun) en moest ook hij gaan.
In 2004 werd Accor met 28,9% de referentie-aandeelhouder. Accor bouwde vanaf 2006 deze dominante positie af. De aandelen raakten verspreid bij Franse en buitenlandse institutionelen. In februari 2015 nam de toerisme groep van het Chinese staatsbedrijf Fosun een bepalende meerderheid van de aandelen.
In juni 2009 probeerde de beruchte Bernard Tapis (°1943), die voor 2,5 miljoen € één procent van de aandelen van Club Med had gekocht, de macht te grijpen, maar hij mislukte.
1950, november, Reizen de Zwaluwen
Opgericht als v.z.w. (later pvba en nv) speelde Reizen De Zwaluwen/Les Hirondelles en haar eigenaar, Robert De Meutter (1927-20177) een bepalende rol bij de eerste Belgische touroperator, Airtour. Hij genoot hierbij de steun van een andere aandeelhouder, de invloedrijke journalist Herman Jacquemain (1934-2012). Na het faillissement van Airtour verkocht De Meutter “De Zwaluwen” aan Rudolf Vanmoerkerke (1924-2014). De vennootschap bleef actief onder de naam Sun Reizen/Skyways maar werd in 2004 overgenomen door het management (Erik Van Hoornyck, °1963), naar deze verkocht het in november 2018 aan de Nederlandse broker Airtrade. De Zwaluwen organiseerde in 1951 de eerste (Belgische) groepsreis naar Mallorca.
1951, Toerisme
De eerste mondiale toerismecijfers werrden gepublicieerd door de International Union of Official Travel Organisations (UOTO). In 1950 reisden 25.282.000 personen met toeristische doeleinden grensoverschrijdend. Zij spendeerden samen 2,1 miljard $.
1951, Wasteels
Wasteels s.a. werd gesticht in La Louvière. Men was oorspronkelijk vooral actief in de verkoop van reiskoffers, en bemiddelde, als service aan de voornaamste klanten, de Italiaanse gastarbeiders, bij de aankoop van treinbiljetten. Vpyages Wasteels had een sterke positie op de gespecialiseerde trein ticketing markt en exploiteerde meer dan 250 verkooppunten over gans Europa. De zetel werd in 1984 naar het prinsdom Monaco verplaatst door de toenmalige topman Réné Wasteels, (1917-2006) die later werd opgevolgd door zijn zoon Laurent (°1958). In 2008 ging de ganse groep, ingevolge wanbeleid, failliet. Dit betekende niet dat de familie Wasteels nu tot de bedelstaf was veroordeeld. Laurant Wasteels is bestuurder bij Immobel, ere-consul voor België in Monaco en eigenaar van verschillende investeringsmaatschappijen.
1951, India
Stichting van de Travel Agents Association of Indira (TAAI)
1952, VTB
Jozef van Overstraeten (1896-1986) werd voorzitter van de VTB-VAB, hij zou het blijven tot 1980.
1952, Wirtz Reizen
Christophe (1927-2014), Eugène (1924-2014) en Anne Wirtz (1920-1998) namen de leiding van het Antwerps/Brussels reisbureau van hun vader Emile over.
1952, Duitsland
Heinz Lindemann (1913-1996) opende het kantoor van de Duitse Dienst voor Toerisme in Brussel. Hij bleef er directeur tot 1978.
1952, 1 augustus, Holiday Inn
Charles Kemmons Wilson (1913-2003) opende de eerste Holiday Inn in Memphis.
1953, West Belgium Coach
Rudolf Vanmoerkerke (1924-2014) richtte West Belgium Coach Company op. Het werd de kern van zijn imperium en bestaat nog steeds, als slapende vennootschap, binnen de groep Keolis.
1953, Automatisering
Cyrus R. Smith (1899-1990), president van American Airlines sloot een contract met IBM voor het automatiseren van de reservaties.
1955, Airtour
Onder impuls van Bob De Meutter (1927-2017) richtten vier reisbureaus een pvba op. De eerste chartervlucht nam 24 pax mee naar Mallorca. Het aantal aandeelhouders steeg tot 19 in 1969. In 1959 werd de pvba een n.v. Aandeelhouders waren toen: De Zwaluwen, Wagonslits, Havas, Generalcar, Cuvelier, Pullman, Hotelplan, Wirtz, Belgotra, Touring Club, Brooke/Wasteels, CIT, Cobeltour, L’Epervier, Huybrechts, Idéal Tourisme, Tranico, Transami, Viator.
1956, 3 mei, touroperating
Eerste regelmatige Airtour–chartervlucht van Brussel naar Palma de Mallorca met een Sabena DC-3, Capaciteit: 24 passagiers, Vluchtduur 7 uur (!) met tussenlanding te Lyon om bij te tanken.
1958, Vakantiesalon
In Brussel werd het eerste (Belgische) Vakantiesalon georganiseerd.
1958, 17 april, Wereldtentoonstelling
In Brussel werd de Wereldtentoonstelling geopend.
1958, 5 juli, Zaventem
De vernieuwde luchthaven werd geopend.
1959, Sabena
Sabena, Alitalia, Air France en Lufthansa vormden de eerste Europese alliantie, Europair, later Air Union geheten.
Voetnoten
- De Britse regering verkocht toen haar aandelen voor 858,5 miljoen $ aan de Trust Houses Forte hotel groep en aan de Midland Bank.
- Edouard Leonard (1890-1981) studeerde oorspronkelijk architectuur maar bracht zijn carrière voornamelijk door als kaderlid bij Gevaert. Hij was een pionier van de bescherming van de natuur en de monumentenzorg.
- Dr. Albert Pil (1892-1940) was oudstrijder (luitenant) en een leider van de Frontbeweging. Als doctor in de wetenschappen werkte hij eveneens bij Gevaert.
- De belangen van de Boerenbond (inclusief hun reisbureau, Agri Reizen, nu Omnia Reizen) werden later overgedragen aan de KBC, die de verzekerings- en banktak van de Boerenbond had overgenomen.
- Gilbert Périer (1902-1968) was dr. in de rechten en medewerker van de liberale minister van justitie, Paul Emile Janson. (1872-1944) Hij trad in dienst van Sabena in 1930.
- Op 1 maart 1948 werd “John Mahieu Aviation” opgericht, die tot 1952 vluchten uitvoeren van Haren naar Leopolstad en ook binnen Congo. Maar er was ook nog een Louis Jean Mahieu die tussen 1935 en 1946 als piloot optrad<; Het is niet duidelijk wie de eigenaar van “John Mahieu Aviation” was.
- De Ticket Travel Group werd op het einde van de jaren tachtig opgericht door enkele oud-medewerkers van het grootste Zweedse reisbureau Nyman & Schultz, die in die periode door American Express was opgekocht.
- Gaston Claeys (1900-1981) was ingenieur en was het grootste gedeelte van zijn carrière actief bij de PTT en tal van ministeriële kabinetten.
- Willem Deswarte (1906-1987) was dr. in de rechten, directeur van L’Innovation, tijdens de oorlog adjunct directeur van de Belgische staatsveiligheid in Londen, medewerker van verschillende ministers en sedert 1947 actief bij Sabena.
- Echt nieuw is het idee echter niet. In 1935 sticht een Russische aristocraat en journalist van L’Equipe, Dimitri Philippoff in Calvi (Corsica) een soortelijke alles inbegrepen club: L’Ours Blanc.
- Ook zijn vader, Maurice (1891-1975) en zijn oom Gerard (1901-1979) waren (Olympische) sportvedetten.
- Blitz leerde de familie Trigano kennen toen hij zijn eerste tenten voor de Club kocht bij de vader Trigano, een handelaar in oud Amerikaans legermateriaal.